Ο Αρχαιολογικός Χώρος

Μακέτα του Ιερού του Διός το 300 π.Χ. από βορρά, με το Ναό του
Διός σε πρώτο πλάνο στο κέντρο.

Μολονότι οι Αγώνες και η Νεμέα απέκτησαν Πανελλήνια εμβέλεια το 573 π.Χ., τα φυσικά υπολείμματα αυτής της πρώιμης περιόδου είναι διάσπαρτα και αποσπασματικά. Μόνο μετά την επιστροφή των Αγώνων από το Άργος το 330 π.Χ. μπορούμε να αντιληφθούμε τη φύση του χώρου και τις επιπτώσεις της Μακεδονικής επιρροής.

Ο Ναός του Διός ήταν το λατρευτικό κέντρο του τόπου, μολονότι δεν γνωρίζουμε τη λειτουργία του ιερού στις πλευρές του βόρεια και ανατολικά, αφού σε αυτές δεν έχουν γίνει ανασκαφές. Ανατολικά του ναού και σε μικρή απόσταση υπήρχε ο Βωμός του Διός, μια επιμήκης και στενή κατασκευή, στην οποία αθλητές και προσκυνητές πρέπει να θυσίαζαν ζώα. Δυτικά του Βωμού υπήρχε το Ιερό Άλσος των κυπαρισσιών, που αναφέρεται από τους Πίνδαρο και Παυσανία. Μάλιστα έχουν αποκαλυφθεί οι λάκκοι φύτευσης αυτών των κυπαρισσιών.

Εναέρια άποψη του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Νεμέας
από βορειοδυτικά. Σε πρώτο πλάνο αριστερά ο Ναός του Διός,
στα δεξιά το σκέπαστρο του Λουτρού, στο κέντρο δεξιά το
αρχαιολογικό Μουσείο (κόκκινη στέγη) και σε δεύτερο πλάνο,
πέραν του δρόμου, το αρχαίο Στάδιο (πάνω αριστερά).

Νότια των δένδρων υπήρχε μια σειρά κτιρίων που καλούνταν Οίκοι και χρησίμευαν ως πρεσβείες διαφόρων πόλεων-κρατών, όπως η Επίδαυρος και η Ρόδος. Αυτά, είχαν μεν κατασκευαστεί προηγουμένως, αλλά επισκευάστηκαν και ξαναχρησιμοποιήθηκαν στη μακεδονική περίοδο. Μερικά από αυτά είχαν κουζίνες και τραπεζαρίες, που πρέπει να εξυπηρετούσαν τους κατοίκους κάθε πόλης μεμονωμένα.

Προς το Νότο πάλι υπήρχε ένας διώροφος Ξενώνας, όπου φιλοξενούνταν οι αθλητές κατά τη διάρκεια των αγώνων, και σε ευθεία γραμμή προς δυσμάς υπήρχε Λουτρό, για τις ανάγκες καθαρισμού των αθλητών μετά την αθλητική προετοιμασία ή τους αγώνες.

Στα δυτικά του Λουτρού και από την άλλη πλευρά του ποταμού, υπήρχε ο επιμήκης στενός τύμβος της πρώιμης περιόδου, που περιελήφθη σε πεντάγωνο περίβολο μεταγενέστερης εποχής, εντός του οποίου βρέθηκαν βωμοί και εκτεταμένα υπολείμματα θυσιών στο βρέφος-ήρωα.

Μολονότι το στάδιο κατά την αρχαϊκή περίοδο ήταν στα ανατολικά της βάσης του τύμβου, ενώ ο ιππόδρομος διέτρεχε το μήκος της δυτικής πλευράς, περί το 335 Π.Χ. μεταφέρθηκε σε άλλη θέση, σε ένα κοίλωμα του Λόφου της Ευαγγελίστριας, σε απόσταση 400 περίπου μέτρων νοτιοανατολικά.

Τέλος, νότια του Ξενώνα, υπήρχε σειρά κατοικιών, που εξυπηρετούσαν προφανώς το προσωπικό των αγώνων (ιερείς, επιστάτες, ελλανοδίκες κλπ).